“Başımın belası, ambalaj hatası bu migren gecemin korkulu rüyası” diyenlere migreni biraz tanıtmak, umarım biraz da uzak tutmak, “Amma da abarttın” gözüyle bakanlara da biraz empati duydurmak amacıyla eğitimden aldığım notları özetledim. Konuları kısa kısa geçtim ama sen yine de istediğin başlığı okuyup, istediğini geçebilirsin.
Migren Kontrol Listesi
Ağrı sırasında ışıktan rahatsız oluyor musun?
Ağrısı sırasında kusma ve/veya bulantı oluyor mu?
Ağrı günlük işlerini yapmanı engelliyor mu?
Eğer bu 3 sorudan 2 tanesine evet diyorsan.
Migren Tipleri
Aurasız: sadece baş ağrısı vardır
Auralı: sanki yetmezmiş gibi bir de öncesinde veya beraberinde aura denilen geçici nörolojik belirtiler vardır. Auralar parlak ışık gibi görsel de olabilir, karıncalanma gibi duyusal da ve hatta ifade etme güçlüğü gibi disfazik de.
Tetikleyiciler
Uyku düzeninin aksaması (daha az ya da daha çok uyumamak)
Öğünlerin atlanması (uzamış açlık)
Hava basıncı değişiklikleri (rüzgarlı havalar)
Adet dönemindeki hormonal değişiklikler
Çevresel stresler
Fiziksel olarak aşırı yorulmak
Zihinsel olarak aşırı yüklenmek
Az su içmek
Fiziksel olarak inaktif olmak
Uzun süre bilgisayar başında çok vakit geçirmek
Mayalı yiyecek ve içecekler
Kahve günde 2 fincandan fazla ise
Farkındalık burada da karşımıza çıkıyor. Kendi tetikleyicilerini bilirsen, süreci daha iyi yönetirsin. Gözlemleyip, not almak da yardımcı olur.
Migrenin öncesi
Atak başlamadan 24-48 saat öncesinde bazı sinyaller verebiliyor. Bunların en başında boyun ağrısı olmak üzere konsantrasyon bozukluğu, yorgunluk ve depresif his görülebiliyor.
Atak
“Auralı” ise ağrı ile veya öncesinde beş ila altmış dakika boyunca nörolojik belirtiler eşlik eder. Kötünün iyisi, “Aurasız” ise en az dört saat en fazla üç gün kadar süren yarım baş ağrısına, bulantı ve veya kusmanın da eşlik edebildiği zonklayıcı dönemi ifade eder. Fiziksel aktiviteyle kötüleşen bu ağrı, günlük yaşamı etkileyecek kadar orta ve şiddetlidir. Hayata küstürüp, ışıklardan kaçırıp, seslerden uzaklaşıp, yatağa bağlayabilir.
Migrenin sonrası
İki güne kadar uzayabilen savaştan çıkmış hissi, yorgunluk, bitkinlik, dikkat ve konsantrasyon bozukluğu, iştah ve moral değişikliği olarak da kendini gösterebilir.
Dikkat Dikkat Kırmızı Bayraklar
Yepyeni bir baş ağrısıysa (ilk defa böyle bir ağrı geldiyse başına)
Öncü kuvvetler varsa (Öksürük, ıkınma ve valsava manevrası ile ağrı başlıyorsa)
Hareket bereket değil de ağrı getiriyorsa (Efor sonrası ortaya çıkan baş ağrısı)
Bahane başım ağrıyor yerine başım ağrıyacaksa (Seksüel aktivite sonrası ortaya çıkıyorsa)
En güzel neden hayata küstürüyorsa (Gebelikte ortaya çıkan baş ağrısı)
Bu yaştan sonra nereden çıktıysa (Elli yaş üzerinde başlayan ağrı)
Ateşli bir ağrıysa (Ateş olması ya da kilo kaybı gibi başka sistematik bulgular varsa)
Allah korusun yandaşları varsa (Kanser, HIV enfeksiyonu gibi ikincil risk faktörlerinin varlığında ortaya çıkan baş ağrısı)
Hemen doktora başvurmalı.
Migren Tedavileri
- Yaşam tarzı düzenlemeleri
- Atak tedavisi
- Koruyucu tedavi
Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Migren düzen sever o yüzden yaşam tarzı düzenlemeleri olmazsa olmazdır. Aşırı uyarılabilen beyinler düzen dışına çıktıklarında hızla baş ağrısını başlatabilirler. Rutinler, hayat kurtarmasa da hayat kurtarırlar çünkü sizi daha keyifli yaşatırlar.
Düzenli uyku: hep aynı saatte yatıp, aynı saatte kalkmak
Düzenli ve sağlıklı beslenmek
Fiziksel olarak aktif olmak
Stresi iyi yönetmek
Migren hastası bunları önemsemezse ne kadar iyi tedavi verilirse verilsin, migreni yönetmekte zorlanabilir.
Atak Tedavisi ve Koruyucu Tedavi
Bu iki tedavi yöntemi de ilaç kullanımını esas alıyor. Kendim mümkün olduğunca hiç ilaç kullanmadığım gibi ilaçlar hakkında bilgilendirecek istekte ve de yetkinlikte olmadığımdan burayı geçiyorum.
İlaç kullanmadan idare edemiyorsan mutlaka öncelikle bir hekime danışmalı çünkü kendi kendine uygulanan tedavide ilaç sayısı günbegün artıyor ve bu ağrı yolaklarının değişmesine neden olarak bir ikincil ilaç kötüye kullanım baş ağrısı denilen baş ağrısı oluşmasına sebep oluyor. Yani sık ilaç almak kronik migren hastalarında ağrıyı gidermiyor aksine ağrıyı kötüleştiriyor.
Biraz da Bilimsel
Baş ağrısında, ağrının kaynağı beynin dokusu değildir. Beyinde bulunan venöz sinüsler, beyin zarları, büyük damarların başlangıç kısımları, beşinci, yedinci, dokuzuncu ve onuncu kraniyal sinir çiftleri, servikal (boyun) sinirleri ağrı alıcıları taşırlar.
Kolay meali: baş ağrısının nedeni beyin dokusu değil, ağrı alıcılarını taşıyan kraniyal sinirler. Vagus da onlardan biri, hatta en sevdiğim kendisi. Yıllarca beni ağrıdan koruyan gizli kahraman vagus protokolü olabilir sanki.
Bıçak Altı
Ameliyat çare değil. Türk nöroloji derneğinin de yayımladığı üzere migren bir beyin hastalığı ve dışarıdan yapılan müdahalelerle migren tedavisi yapmak mümkün değil.
Migren ve Sinüzit
Sinüzit bir enfeksiyon ve kronik sinüzit baş ağrısına sebep olmaz. Baş ağrısı uzun yıllardır varsa ve migren kriterlerine uyuyorsa ağrının sinüslerde olması sinüzit olduğu anlamına gelmez.
Migren ve Alkol
Alkol aldıktan hemen üç saat sonra çıkan zonklayıcı ve iki yanlı ağrıya kokteyl baş ağrısı denir ve genelde migren hastalarında görülür, 72 saat içerisinde geçer. Hangover baş ağrısı ise alkol almayı bıraktıktan 5 ila 12 saat sonrasında çıkan yine zonklayıcı ve iki yanlı bir ağrısıdır.
Mayalı alkoller migreni tetikleyebildiği için migren hastaları alkol tüketecekse distile içkiler ve renksiz alkolleri az miktarda ve bol su ile tercih edebilir.
Sayılarla Baş Ağrısı
13 Milyon: Türkiye’deki migren hastası
%14: Dünyada görülme sıklığı
%16: Türkiye’de görülme sıklığı
%17: Kadınlarda görülme sıklığı
%22.5: Türkiye’de kadınlarda görülme sıklığı
%8: Erkeklerde görülme sıklığı
%8: Türkiye’deki erkeklerde görülme sıklığı
%60: Genetik kaynaklı
%40: Epigenetik kaynaklı
%15: Migren hastalarında auralı tip görülme oranı
20-40: genellikle bu yaşlar arasında ortaya çıkar
35-40: sıklıkla bu yaşlar arasında görülür
